کاربرد سختی‌گیر و قطعات سازنده آن چیست

سختی‌گیر چیست؟

دستگاه سختی‌گیر یا رسوب‌زدا، نوعی دستگاه تصفیه‌ی آب استوانه‌ای شکل و تحت فشار است که با حذف یون‌های کلسیم و منیزیم، آب را نرم می‌کند؛ سختی‌گیریِ آب یا Water Softening در واقع فرآیندِ جایگزینی کاتیون‌های کلسیم (++Ca) و منیزیم (++Mg) با کاتیون سدیم (+Na) است. بعضی انواعِ سختی‌گیر، حتی آهنِ موجود در آب را هم تا حدی تصفیه می‌کنند. در پایان این فرآیند، آبی نرم و تصفیه‌شده از دستگاه خارج می‌شود.

موادمعدنیِ جمع‌آوری شده در مخزن سختی‌گیر، با فواصل زمانی مشخص به فاضلاب ریخته می‌شوند. استفاده از دستگاه سختی‌گیر برای تصفیه‌ی آب و رسوب‌زداییِ لوله و تأسیسات، بسیار منطقی به نظر می‌رسد، زیرا برای خرید آن فقط یک‌بار هزینه می‌کنیم و نگهداری از آن نیز هزینه‌ی نسبتاً کمی دارد.

کاربردهای سختی‌گیر آب

سختی‌گیرها، در صنعت، کشاورزی و خانه‌ها کاربردهای زیادی دارند؛ در اینجا به چند کاربرد دستگاه‌های سختی‌گیر اشاره‌ی کوتاهی کرده‌ایم:

• کاهش سختی آب آشامیدنی
• کاهش بیماری‌های گوارشی
• حذف سختی آب رودخانه، چاه و آب‌های سطحی
• حذف سختی آبِ تغذیه در برج‌های خنک‌کننده
• حذف مواد معدنی از آبِ ورودی به موتورخانه‌ها و تجهیزات گرمایشی
• کاهش سختیِ آبِ مصرفی در صنایع رنگ و در کارخانه‌های نساجی
• کاهش سختیِ آبِ ورودی به بویلر، دیگ بخار و مبدل‌های حرارتی

قطعات سازنده‌ی سختی‌گیر

هر دستگاه رسوب‌زدا یا تصفیه‌ی آبی از قطعاتی ساخته شده که ما در این مقاله به اختصار آنها را توضیح داده‌ایم.

مخزن اصلی

سختی آب در مخزن اصلی از بین می‌رود.پس از ورود به مخزن، آب از بستر رزینیِ آن عبور می‌کند، یون‌های کلسیم و منیزیم آن حذف شده و در مخزن باقی می‌مانند. این مخزن برای پر و خالی کردن سیلیس و رزین، چند دریچه‌ی بازدید دارد و معمولاً از فلز یا فایبرگلاس ساخته می‌شود.

مخزن نمک

از مخزن یا تانکِ نمک برای انجام بک ‌واش یا احیای رزین استفاده می‌شود. (رزین موجود در دستگاه بعد از مدتی خاصیت تبادلیِ خود را از دست می‌دهد و باید با آب و نمک یا مواد دیگر شسته شود. به این شست‌وشو عملیات احیا یا بک‌ واش گفته می‌شود.) جنس این مخزن، عموماً پلی‌اتیلن است.

دریچه‌ی بالایی

از این دریچه که در بالای دستگاه قرار گرفته است، برای تعویض رزین و سیلیس استفاده می‌شود.

دریچه‌ی پایینی

از این دریچه برای تخلیه‌ی رزین و سیلیس استفاده می شود و در پایینِ مخزن قرار دارد.

نازل یا آب پخش‌کن

وظیفه‌ی نازل جمع‌آوری آب نرم از کف مخزن سختی‌گیر است. در فیلترهای فلزی نازل‌ها با فواصل مشخص روی بوشن‌های فلزی که روی فیلتر جوش خورده، پیچ می‌شوند. نازل‌ها نیز از جنس برنج، استیل ضدزنگ و پلاستیک ساخته می‌شوند.

لوله‌ی انتقال آب یا رایزر

رایزر وظیفه‌ی انتقال آبی که سختیِ آن گرفته شده به مجرای تعریف‌شده را برعهده دارد.

رزین

رزینِ به کار رفته در سختی‌گیر، دانه‌های پتاسیم و سدیم است و با عبور آب از بین آنها تبادل یونی صورت می‌گیرد. رزینِ مورد استفاده در سختی‌گیر آب از نوع کاتیونی است.

مسیر خروجی

این مسیر برای تخلیه‌ی آبِ نرم (سختی‌گیر شده) طراحی شده است و در بخش بالاییِ دستگاه قرار دارد.

لوله‌کشی

لوله‌کشی دستگاه‌های سختی‌گیر معمولاً از جنس فلز است و براساس ظرفیتِ دستگاه از ¾ اینچ تا 3 اینچ متغیر است.

گیج فشار

این قطعه که در بخش بالایی دستگاه قرار گرفته است، آبِ سیرکوله‌شده در مخزنِ دستگاه را کنترل و فشار آن را بررسی می‌کند.

شیرها

شیر یکی از مهم‌ترین اجزای سختی‌گیر است و وظیفه‌ی اندازه‌گیری میزان جریان عبوریِ آب از مخزن را برعهده دارد. شیر سختی‌گیر می‌تواند بر اساس حجم عبور آب  یا زمان عبور آب کار کند. این شیر‌ها با توجه به نوع مخزن به دو دسته تقسیم می‌شوند.

۱) شیر مخازن FRP (فایبرگلاس تحت فشار)

شیر مخازن FRP، خود به دو دسته‌ی نیمه‌اتوماتیک (دستی) و اتوماتیک تقسم می‌شوند.

٢) شیر مخازن فلزی

شیر تخلیه‌ی اصلی

این شیر، آبِ داخلِ مخزن را تخلیه می‌کند و در پایین‌ترین نقطه‌ی مخزن قرار دارد.

شیر تخلیه‌ی بک‌واش

این شیر، آب نمک یا هر نوع محلولِ احیاکننده‌ی رزین را که در دستگاه به کار رفته، به جریان فاضلاب تخلیه می‌کند.

شیرِ خط ساکشن نمک

این شیر آب نمک لازم برای احیای رزین را ساکشن (مکش) می‌کند.

بستر سیلیس

لایه‌ای از شنِ دانه ریز که در کف مخزن پهن شده و مانعِ خروج رزین از آن می‌شود.