نکات مهم در خرید پمپ آب کشاورزی

بر اساس گزارش مرکز ملی زمین‌شناسی، در سال ٢٠١۵، تقریباً ۴٢ درصد از کل برداشت‌های آب شیرین برای آبیاری زمین‌های کشاورزی بوده است. این مقدار حدود ١١٨ میلیارد گالن در روز بوده است. علاوه بر مصارف کشاورزی، آبیاری پارک‌ها، مهدکودک‌ها، فضای سبز عمومی مناطق شهری و آبیاریِ دیگر چشم‌اندازهای ساخته‌ی دست انسان‌ها نیز در این برآورد گنجانده شده است.

آبیاریِ کشاورزی حدود ۸۱ درصد یا ۹۵.۶ میلیارد گالن در روز از مصرف کل آب کشور را شامل می‌شد. منابع آب سطحی حدود ۵۲ درصد و منابع آب زیرزمینی حدود ۴۸ درصد از کل منابع کشاورزی را تأمین می‌کردند.

با توجه به اقلیم نسبتاً گرم و خشک ایران، سیستم آبیاریِ تحت فشار در کشاورزی ما استفاده‌ی زیادی دارد؛ در این روشِ آبیاری، به فشار بالای آب نیاز داریم. این‌جاست که پمپ آب به کمک ما می‌آید. بسیاری از سیستم‌های آبیاری از نوع تحت فشارند و به پمپ نیاز دارند. از آن‌جایی که پمپ، قلبِ بیشترِ سیستم‌های آبیاری است، باید تا حد ممکن کارآمد باشد. انتخاب نوع مناسب پمپ برای کارکردِ درست سیستم آبیاری مهم است.

در آبیاری قطره‌ای و بارانی، میزان فشار آب باید از میزان فشار محیط بیشتر باشد، برای تأمین این فشار، می‌توان از پمپ کف‌کِش یا مخزن‌های مرتفع کمک گرفت. برای پر کردن مخزن‌های مرتفع، آب باید از چاه ساکشن (مکیده) شده و به مخزن پمپاژ شود. در هر صورت وجود یک پمپ امری بدیهی و ضروری است.

پمپ‌های آب معمولاً برای رساندن آب با فشار بالاتر از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر استفاده می‌شوند و در کشاورزی استفاده‌های زیادی دارند. از نوع کوچک برای کارهای ظریف تا انواع بزرگ برای رساندن آب از چاه‌های عمیق به سطح زمین.

انواع پمپ آب کشاورزی

پمپ‌های مورد استفاده در آبیاری کشاورزی عبارتند از:

• پمپ سانتریفیوژی یا گریز از مرکز
• توربین چاه عمیق
• پمپ زیر آبی، شناور یا غوطه‌ور
• پمپ شناور ملخی

پمپ سانتریفیوژی یا گریز از مرکز

پمپ‌های گریز از مرکز، معمولاً در مناطقی با منابع آب سطحی یا زیرزمینیِ کم‌عمق استفاده می‌شوند. آنها هم‌چنین برای تقویت فشار خطوط لوله‌ی آبیاری نیز استفاده می‌شوند. آنها باید پیش از شروع به کار، با آب پر شوند. پمپ و خط مکش باید با آب پر شده و عاری از هوا باشند؛ بنابراین وجودِ اتصالات ضدهوا روی لوله‌ی مکش اهمیت دارد.

پمپ گریز از مرکز برای عملکرد افقی یا عمودی طراحی شده است. افقی یا عمودی بودنِ این پمپ به جهت موتور و شفت (محور محرک) بستگی دارد. برای آبیاری معمولاً از پمپ سانتریفیوژِ افقی استفاده می‌شود، زیرا قیمت پمپ، هزینه‌ی نگهداری، نصب و بازدید آن به مراتب کمتر است؛ به طور کلی پمپ‌های سانتریفیوژی با وجود این‌که بیشتر در دسترس هستند، برای آبیاری کشاورزی مناسب نبوده و به جز مدل‌های حلزونی که میزان آبدهی بالایی دارند، بیشتر برای مصارف خانگی توصیه می‌شوند.

پمپ‌های گریز از مرکز افقی رایج‌ترین پمپ‌های آبیاری کشاورزی هستند. آن‌ها به‌طور کلی هزینه‌ی خرید، نصب و نگهداری کمتری دارند. هم‌چنین، بازدید، نگهداری و تعمیر  پمپ‌های سانتریفیوژی آسان‌تر از انواع دیگر است.

توربین چاه عمیق

این نوع پمپ‌ها در تأمین آب موردنیاز طرح‌های بزرگ آب‌رسانی و کشاورزی که به آبدهی زیاد و فشار کار متوسط نیاز دارند، کاربرد دارند. توربین چاه عمیق به دلیل ساختار عمودی، انعطاف‌پذیری زیاد و کارآیی مناسبی دارد و در شرایط مختلف توانایی آبگیری از کانال، رودخانه و دریا را روی ایستگاه‌های ثابت و شناور دارد. پمپِ توربینی، در برداشت و پخش کردن آب چاه‌های ماسه‌ای، استخرهای مکش و ایستگاه‌های پمپاژ بسیار کارآمد است. در این توربین‌ها، شفتِ انتقالِ نیرو بین موتور و پمپ، معمولاً دو نوع است:

1. شفت بدون غلاف یا آب‌خنک. این شفت به‌وسیله‌ی آب خنک می‌شود و مستقیم با آب در تماس است، بیشتر برای تأمین فشار آب آشامیدنی، ایستگاه پمپاژ و مکش از استخر جهت آبیاری تحت‌فشار یا قطره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2. شفت و غلافی. شفت، داخل لوله یا غلافی پر از روغن قرار دارد و در واقع توسط روغن خنک‌سازی می‌شود. این سیستم معمولاً در چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پمپ زیر آبی، شناور یا غوطه‌ور

پمپ شناور یک نوع پمپ آب سانتریفیوژی مستغرق است که در زمین‌های کشاورزی و باغات کاربرد زیادی دارد و وظیفه‌ی آن استخراج آب از چاه‌های کم‌عمق و یا عمیق در این زمین‌ها است.

پمپ شناور برای کار کردن در زیر سطح زمین طراحی شده. پمپ شناور تا زمانی که به طور کامل در آب غوطه‌ور نشود، کار نخواهد کرد. خلاف سیستم پمپاژ زمینی که آب را فقط از زیرزمین بیرون می‌کشد، پمپ شناور طوری طراحی شده که آب را با فشار به سطح زمین برساند. این سری از پمپ‌ها در دو نوع تک‌فاز و سه‌فاز برای مصارف مختلف خانگی و کشاورزی تولید و عرضه می‌شوند.

پمپ شناور ملخی

پمپ شناور ملخی طوری طراحی شده که تیغه‌هایش قابلیتِ تنظیمِ جهت، تغییر در میزان آب‌دهی و ارتفاع دارند. پمپ شناور ملخی از پمپ‌های پرکاربرد در کشاورزی، آب‌رسانی، خشک کردن باتلاق‌ها، پمپاژ آب‌های بارانی و سیلاب‌ها، تأمین جریان آب تصفیه خانه‌ها و کنترل سیلاب در کانال‌های شهری است. محور پمپ و الکتروموتور آن يکپارچه‌اند، به سيستم خنک‌سازیِ جداگانه نیاز ندارد و نصب آن سريع و آسان است. هم‌چنین، این پمپ فضای کمی اشغال می‌کند.

کاربردهای پمپ آب

پمپ آب یک ابزار کاربردی در زمین‌های کشاورزی است و کاربردهای متنوعی دارد، مانند:

1- کشیدن آب از چاه

2- پر و خالی کردنِ حوضچه‌های پرورش ماهی و میگو، استخر و منبع آب

3- آبیاری زمین‌های کشاورزی یا چمن

4- توزیع کود و آفت کُش‌ها

نکاتی برای انتخاب پمپ آب کشاورزی

انتخاب پمپ آبیاری به نوع پمپ بستگی دارد. هم‌چنین بر اساس رابطه‌ی بین بازدهیِ پمپ و هد کل داینامیک (TDH) در یک میزان جریان خاص است. عملکرد مناسب پمپ مستلزم شرایطی‌ست که باید هنگام انتخاب آن در نظر بگیرید، برخی از این عوامل به شرح زیرند:

ظرفیت تخلیه‌ی پمپ

ظرفیت تخلیه‌ی پمپ در حقیقت سرعتِ جریان یافتنِ آب از منبع تا نقطه‌ی تخلیه است و با مقیاس گالن در دقیقه محاسبه می‌شود. در حقیقت ظرفیت تخلیه‌ی پمپ آب، نیرویی‌ست که آب را با سرعت به حرکت درمی‌آورد.

حداکثر مکش (بالا آوردن سطح آب به ورودی پمپ)

حداکثر قدرت مکش عمودی پمپ در حقیقت تعیین کننده فاصله عمودی از منبع آب تا پمپ است. این ویژگیِ پمپ هنگامِ تخلیه‌ی آب از حوضچه‌های پرورش آبزیان یا استخرها اهمیت دارد.

حداکثر هدِ پمپ

بیشترین هد بیان‌گرِ حداکثر ارتفاع از منبع آب تا نقطه‌ی تخلیه‌ی آب است. درواقع هدِ پمپ تعیین‌کننده‌ی میزان قدرت پمپ در حرکت دادن آب در یک فاصله‌ی مشخص است.

حداکثر داینامیک (بیش‌ترین فشارِ قابلِ تأمین برای پمپ )

آب‌های سطحی و آب چاه، منبع آب را مشخص می‌کنند. هم‌چنین، شرایط خاک‌شناسی و آب‌شناختی محلی، تعیین‌کننده‌ی میزانِ در دسترس بودنِ آب هستند. بیشترین آب‌دهی و بیشترین قدرتِ پمپ (فشار) را، نوع سیستم آبیاری، فاصله از منبعِ آب و اندازه‌ی سیستم لوله‌کشی، مشخص می‌کنند.

چه نوع پمپی بخریم

کمپرسور پمپ آب، مهم‌ترین قطعه‌ی آن است. بنابراین هنگام خرید پمپ باید به نوع کمپرسور آن توجه ویژه‌ای داشت. اینکه کمپرسورِ پمپ بنزینی (آب بنزینی) است یا دیزلی (گازوئیلی)، بر عملکرد پمپ شما، تعمیر و نگهداری و کاراییِ آن تاثیر مستقیم خواهد داشت.

در مزارع و زمین‌های وسیع، پمپ سه‌فاز کاربردی است، ولی در زمین‌های کشاورزی کوچک‌تر پمپ تک‌فاز نیز کافی است. پمپ مناسب برای زمین کشاورزی با توجه به دبی مصرفی انتخاب می‌شود، اگر دبی پمپ از دبی زمین بیشتر باشد، پمپ آسیب خواهد دید. دبی هر زمین با ضرب شدنِ تعداد آبپاش‌های آن در میزان مصرف هر آبپاش به‌دست می‌آید.